İstanbul Belediyesi’nin ağaçlandırma kampanyası hakkında aklıma geldikçe yazılar yazıyorum. Hoşuma gidiyor. Fakat Kadıköy yakasında, Florya sahil yolunda bir sürü boylu ağaç dikildi. Ağaçların araları çok yakın. Sanki orman yapmaya çalışır gibi. Ve çoğu da çınar. Belediye görevlileri, siz hiç lodos diye bir şey duydunuz mu? Lodos olduğunda o sizin diktiğiniz şık ve gösterişli ağaçlar ne olacak biliyor musunuz? Umarım ben haksız çıkarım. Aşırı rüzgara dayanacak, denizin getirdiği tuzla ölmeyecek ağaçlar seçseniz daha iyi olur. Ama 400 bin fidan için elinize sağlık.
İçinde bulunduğunuz dönemde çıplak kökte satılan ya da topraktan sökülen, dikilmeye hazır ağaçların acilen dikilmesi gerekir. Saksı içinde satılan fidanlar ya da gelişmemiş ağaçlar yılın her vakti don, aşırı yağmur ve kuraklık dönemleri hariç her zaman dikilebilir. Fidanlıklarda satılan çıplak köklü bitkilerin kökleri rutubetli olmalıdır. Kökler gözle görülmeli, serbest ve gelişmiş, yardımcı kılcal kökleriyle birlikte hafif serbest hazırlanmış olmalıdır. Çok fazla budanmış ya da karmakarışık durumdaki açık köklüleri almayın. Tutmaz. Saksıda satılan ağaçlarda da saksıyı biraz sıyırın, mümkünse çıkartın. Toprak ve kökler rahatça görülüyorsa durumu iyidir. Fakat kabın şeklini almış ve sadece kök halindeyse işiniz zor. Böyle bir durumda ya almayın ya da dikim yaparken kökleri açın, kesin, bolca rutubetlendirin.
Bahçenizde sizin istediğiniz yere değil de bitkinin istediği yere ağaçları dikin. Mesela gölgeye nasıl lale, kaktüs dikemezseniz onların istediği şartları yerine getirin. Örneğin manolya, karayemiş, kamelya, porsuk, ligustrum, kayın, gürgen ağaçları yarı gölgeli alanlara, mimoza, akasya, defne, ardıç, sedir çamı, ateşdikeni tam güneşli alanlara dikilmelidir. Heykel yerleştirmiyorsunuz. Toprak, güneş, sulama, iklim şartları hazırlanmadan bitkileri istediğiniz yere dikemezsiniz. Gelişemez hatta ölürler.
Ağaç ya da fidan dikerken dikim çukuru çok önemlidir. Açılan alan elli ya da yüz santim derinliğinde olmalıdır. Ağacın büyüklüğüne göre de büyüyebilir. Fidanın üst gövde izdüşümü genişliğinde ve kökten biraz daha derin açılması gereken çukura gübre, yaprak çürükleri, kum, iyi toprak hazırlanarak dikilirken keklenmelidir. Hepsinden önemlisi bitki çok iyi desteklenmelidir. Çıplak köklerde önceden bir kazık çakıp fidanı buna bağlayın. Rüzgarın yönü, toprağın yapısı, her şey çok önemlidir. Dikimden sonra toprağı iyice sıkıştırın. Destekleyin, sulayın, gerisine ilkbaharda devam edin. Bütün yaz boyunca bitkinin istediği kadar sulayın.
Bu hafta da yabancı kitaplardan örnek vermek istiyorum. Türkçe yayınlar arasında bu kadar kapsamlı kitap olduğunu bilmiyorum. Varsa bana bildirebilirsiniz.
1. Trees (Ağaçlar), Simon and Schuster’s: Tüm ağaçlarla ilgili ortam, toprak, üretim gibi bilgiler var.
2. Eye Witness Hand Book Trees, Dorling Kindersley. Dünyanın en iyi görsel kitabı. Tüm yaprak, gövde fotoğrafı var. Bu tipe benzer bitkiler adı altında Türkçeleri var ama yetersiz.
Bu kitaplar bütün büyük kitapçılarda mavcut. Özellikle ikinci kitabı şiddetle tavsiye ediyorum.
Murat Pilevneli.