Ay: Temmuz 1998

Bahçenize ilkbaharda bakım yaptınız, peki yaz ortasında da çeşitli bakımlar yapabileceğinizi biliyor muydunuz?

Çiçekleri geçmiş, tohum yapmaya dönüşmüş çalıları kuru çiçeklerden temizlemelisiniz. Nasıl yediveren güller çiçeğinden sonra kesilirse, diğer bitkileri de böyle budamalısınız. Çiçekten sonra oluşacak tohum tüm enerjiyi çektiği için budama bitki gelişimine yardımcı olabilir. (Üretim yapmayacaksanız!)

Fakat şimdiden belirteyim, çiçeğinden sonra oluşacak meyveli bitkileri, kışın üzerinde boncuk kalacak tipik bitkileri (ilex, cotonaster, kuşburnu gibi) budamayın, yazık edersiniz. Bu dönemde bahçenize saksılı satılan tüm fideleri, ağaçları dikebilirsiniz. Ama dikkat edin bitki şok geçirip yaprak dökebilir. Korkmayın, sıcaklarda ilk dikim sonrası yaprak dökümü normaldir. İki haftaya, tekrar yaprak çıkar. Mümkünse sevdiğiniz bitkiyi alıp kabında bekletin, yaz sonunda daha garantili dikebilirsiniz. Palmiyeleri bu dönemde sökebilir, kaba alabilir ya da dikebilirsiniz. Kışın palmiyelerle oynanmaz!.

Çiçekli, çiçekleri geçmiş yazlık bitkileri sulamaya devam edin. Bahçeniz güneşliyse akşam üstü, gölgeliyse sabah sulayın. Gölgeli bahçelerde gece sulaması hem külleme hem de salyangozların çılgınca çoğalmasına neden olabilir.

Liliumların en güzeli (Lilium Candidum) bu dönemde çiçek açar. Bembeyaz pürüzsüz görüntüsüyle aşık olabileceğiniz bitkiyi gördüğünüz fidanlıklardan alıp yarı güneşli alanlara dikebilirsiniz. Satın alın diyorum çünkü bitkiyi üretmek çok zor. Dikimde çok derine gömmeyin, liliumun bu türü diğer soğanlılar gibi kendinin üç katı derine gömülmüyor; mümkün olduğunca yüzeyde olsun. (Böyle de bir huyu var!) Sevdiğiniz çiçekli bitkilerden çelikler alabilirsiniz. Hazır sürgünler yumuşakken, sürgün ucundan kesin, köklendirme tozuyla (büyük marketlerde var), bol yaprak çürüğü kumlu karışımla dikin. Sulamaya dikkat edin, kurutmayın.

Saksılı bitkilerde gelişime yardımcı olmak için çabuk etki eden sıvı gübreler ilave edin. Potas bazlı gül ya da özel domates besinleri olabilir.

Kasımpatı ve yıldız gibi çiçekleri daha iri açtırmak için sürgün ucundan elle kopartın. Yaprağa giden güç çiçeklere yansıyacaktır. Küçük bol çiçekli ev için kesim çiçeği istiyorsanız ellemeyin bırakın doğal kalsın. Çitleriniz gerekiyorsa tekrar budayın. Açıklık varsa ilave bitki dikin. İlkbaharda ekilen yazlık çiçekleri (begonya, cam güzeli, ateş çiçeği gibi) kalabalıklaşmışsa yer açmak için aralardan sökün, boşluk yerlere dikin. Böylece ekim ayına kadar süre uzayabilir.

Sarmaşık mor salkımları şimdi budayın, ilkbaharda bol çiçeğin sırrı, yaz budamasındadır. Formu bozulmuş esas gövdeden uzaklaşmış yeni sürgünler varsa başlangıçtan altı yaprağa kadar kısaltın.

Sıcak geceleri, güzel kokuları daha uzun yaşamak istiyorsanız bahçenize lambalar yerleştirin. Açık havadayken vaktinizi uzatın. Bauhaus ve Carrefour’a güzel malzemeler gelmiş. Benden söylemesi…

Murat Pilevneli

Temmuz böyle geçerse galiba ağustos ayı daha sıcak geçecek. Sıcak rüzgarlardan, kuraklıktan çok korkuyorum. Üzerine titrediğim bitkiler kavrulduğu zaman suçluluk duyuyorum, keşke dikmeseydim diyorum. Her gün otoban kenarlarında yanmış olanları gördükçe ayrı çıldırıyorum. Sigara içenler, içki şişelerini kırıp etrafa atanlar fırlattıkları izmaritlerin ya da camın sonradan neler yapabileceğini düşünmüyor.

Konumuz neydi, ben nereye geldim! İnsanlık belki düzelecek, biz bitkilere bakalım…
Bu hafta otoban kenarlarında, mahalle aralarında fazla ilgilenilmediği halde çok güzel çiçek açan ağaç hatmiler’den (Hibiscus syriacus) söz etmek istiyorum. Bu bakımı kolay, zahmetsiz bitki tip olarak güneyde yetişen Japon güllerine benzer. (Zaten aynı ailenin değişik türleri’dir.)

Anavatanı Hindistan ve Çin olan bitki kışın yaprağını döker.(Sarı olup dökülen yapraklar sonbahar bahçeleri için iyi bir seçenek olabiliyor.)

En gelişmişi 3 – 4 metreye kadar uzayabilir. 5-10 santimi bulan çiçekleri Japon güllerinden daha basit`tir.

Beyaz, pembe, mavi, mor yalınkatlıların dışında, katmerlileri de vardır. Çiçeklerin değişik renkleri dışında yaprakları yeşil beyaz varyant tipleride nadir olsada fidanlıklarda bulabilirsiniz. (Bu yapraklıların çiçekleri diğer türlere göre daha küçük açabiliyor.)

Aşırı soğuk bölgelerde yapraklardan sonra oluşan tomurcukları geç dönem donlarından etkilenebilir. Bitkiyi garanti altına almak için kuzeye bakan, öğleden sonra güneşli, duvar önlerini, rüzgarsız kuytu alanları tercih edin.

Ağaç hatmiler tam güneşten yarı gölgeye zayıf kireçli, killi, fazla su tutmayan tüm topraklarda rahatlıkla gelişirler. Dikimde toprağa atacağınız yaprak çürüğü, iyi toprağın dışında potasyumca zengin özel gül gübrelerinden de ekleyin (Büyük marketlerde ithal olanları var).

Ligustrum çitlerinden bıkanlar için değişik bir seçenek. 1.5 metrede budanarak çiçek açan hatmi çiti de yapabilirsiniz. Budanması ilkbaharda ya da çiçek sonrasında olabilir. Hastalık sorunu yoktur. Fazla su istemez ama kurak dönemlerde biraz kontrol altında tutulmalıdır.

Yaz sonunda beğendiğiniz ağaç hatmilerden üretmek istiyorsanız anaç bitkiden çelikler alın; suyu geçirgen, kumlu, bol yaprak çürüklü toprakta ılıman ortamlarda (serada) köklendirin. İlkbaharda dikeceğiniz fideler 1 metreye ancak beş senede ulaşabilir.

Tıpta kullanılan ilaç hatmi bu bitkiden değildir. Yaz başında ince uzun tohumlu gül hatmi bu işe yarayabilir. Çiçek tipleri benzer ama yapıları apayrıdır. Ben hatmi gibi çiçekli bitkileri, kelebekleri, arı ve kuşları bahçeme davet etsin diye dikiyorum.

Yurtdışında moda olan renk bahçelerinin ötesinde yeni başlayan akım kelebek ve kuş bahçeleri! Bu konuyla ilgililenenlere bitki listeleri verebilirim.

Kuşlar için; Trabzon hurması, süs elması, kızılcık, erguvan, manolya (tohumları),
bambu, palmiyeler (tohumları), cycas palmiyeleri, mimoza, akasya, selviler, huş ağaçları, kayın, dişbudak, çınar, koca yemiş, tavşan elması, porsuk, lale ağacı, kavuçuk bitkisi, okalüptüs, incir, pitosporum, ilex, yucca (avize), Japon gülü, lilium, petunya, begonya, aloe, gardenya, atlas, kuş konmaz çalısı, tüm üzümler-üzümsü çalılar, ay çiçeği, kana, eğrelti otları, begonvil, saat çiçeği ve borozan çiçeği.

Kelebekler için; Söğüt, kavak, orman gülü, at kestanesi, süs elması, kavak,
kartopu, leylak, vişne, narenciye türleri, badem ağacı, maviyemiş-likapa, acı yemiş,
erguvan, spiraea çalısı, japon gülü, ay çiçeği, brokoli, güller( özellikle yabanileri),
aster, papatya, hemerocallis, astilbe, rudbeckia, kampanula, yukka, lantana,
saat çiçeği, phlox, sedum, verbena, cosmos, zinnia, abelia, agapanthus,
cam güzeli, ya da kelebek çalısı olabilir.

Murat Pilevneli.