Geçenlerde bulunduğum bir fidanlıkta başka müşterilerin konuşmalarına istemeden kulak misafiri oldum. Satıcıdan tüm kış çiçek açacak, uzun dönem dayanacak bitki istiyorlardı. Oysa döneminde kısa süreli çiçek açan pek çok tür, uzun dönem kalanlara göre daha değerli ve güzel oluyor. Örneğin benim şu aralar seyretmeye doyamadığım Amaryllis Belladonna gibi.
Bitki soğanlı bir tür zambak. Sonbahara doğru 70 cm’e kadar uzayan sap üzerinde 10 cm’lik trompet şeklinde pembe, kokulu çiçek açıyor (6 – 8 tane). Yurtdışında kesme çiçekçilerde bolca var. Bizde belki tanınmadığından pek göremiyorum. Oysa ki muhteşem. Seneler önce bitkiyi Samandıra’daki Ümit Çiçekçilik’ten, sahibesi Gülser Ayata’nın tavsiyesiyle almıştım. Eminim orası şu anda pespembe olmuştur. Tür toplamasını seviyorsanız mutlaka bahçenize alın (Tel: 0216 – 311 15 38). Amaryllis yurtdışında çıplak hanımefendi (Naked Lady) ya da Belladonna Lily diye tanınır (Türkçesini bilmiyorum). Çıplak deniliyor, çünkü çiçek açarken alt yaprakları bozulmaya, yok olmaya başlıyor. Sanki sadece çiçek sapı kalıyor.
Amaryllis Belladonna‘nın bakımı kolay. Yalnızca soğanları doğru yere, doğru şekilde dikin yeter. Bitki fazla su sevmez, yarı gölgeden güneşe kadar tüm ortamlarda gelişebilir. Kumlu, zayıf toprakları sever. Unutmadan belirteyim, normal soğanlı bitkiler gibi kendi soğan boyunun üç misli derine dikilmez. Soğanı kocaman. Tepesi toprağın 1 – 2 cm altına gelecek kadar yerleştirin yeter. Kışın soğuk etkilemesin, yeni çıkan sürgün yapraklar bozulmasın diye üzerini yaprak çürükleri, talaş, at gübresiyle örtebilirsiniz. (Gübreye dikkat, fazla olmasın!)
Sonbaharda yok olan yapraklar kış sonunda ilkbaharda tekrar yeryüzüne çıkar. Çiçek açana kadar yaprak seyredersiniz. Böyle durumlarda ortamı zenginleştirmek için Amaryllis ile uyumlu gelişebilecek bitkileri yan yana dikebilirsiniz. Yazın kalabilen kırmızı ateş çiçekleri, etli yapraklarıyla kaktüs türü olan Succulentler, yaz kış yeşil kalan biberiye (Rosmarin) bitkisi gibi. Tüm bitkilerden analayacağınız gibi Amaryllis fazla su sevmiyor. Çiçeklenme döneminde gelişime yardımcı olmak için biraz takviye suya ihtiyaç duyuyor o kadar. Üretimi çiçeklerden sonraki dönemde esas soğanın çıkarttığı yavrularla yapılıyor. Fazla sulanmadığı, gölgelendirilmediği takdirde sorun çıkarmıyor.
Bitkinin soğanları biraz zehirli. Haşır neşir olurken dikkat; zakkum, datura, porsuk kadar olmasa da tehlike baş gösterebiliyor. Ama sahip olmaya değer. Gülü seven dikenine katlanır!
Murat Pilevneli