Bitkilerin gelişmesi için en temel üç elementin toprakta bulunması gerekiyor: Nitrojen, fosfat ve potas. Herhangi birinin eksikliğinde bitki gelişim sorunları yaşar. Toprak analiz edilip çeşitli gübrelerle uygulamalar yapıp düzeltilmeye çalışılmalıdır. Ülkemizde tarıma verilen önem, nedense zevk için yaptığımız bahçelere verilmiyor. Halbuki renk bahçeleri için topraktaki kimyayı bir şekilde dengelememiz lazım.
Nitrojen eksikliğini yapraklarda görebilirsiniz. Sarı, cılız görüntüsüyle, boy atamamak, gelişememekle de kendini gösterebilir. Bu durumlarda toprağa amonyum sülfat bazlı gübreler, kurutulmuş kan ya da tozlaştırılmış kemik katabilirsiniz. Bunlar teferruatlı işler. Ben senelerdir böyle durumlarda Lupinus denilen çok güzel çiçekli bir bitkiyi kullanıyorum. Yanlış duymadınız. Gübre yerine bitki.
Lupinus bir tür baklagil. Yurdumuzda Marmara, Ege bölgelerinde yetiştiği ve yendiği için adı acı bakla, delice bakla, termiye olarak bilinmektedir. İlkbahar sonu, yaz başında açtığı 40 – 50 santimlik dimdik çiçekleri hayli etkileyicidir. Her sene yerinde çıkan bir senelik ya da ufak çalı şeklinde gelişen üç değişik türü vardır. Bizdeki deli bakla senelik olup rengi açık lila ya da pembedir.
Bir metre kadar yükselebilen bitki Romalılar zamanından beri toprak ıslahında bolca kullanılmıştır. Parmak parmak çok güzel yeşil yaprakları havadaki nitrojeni özümseyerek köklerindeki depolara yerleştirir. Kimi tek senelik olan türler çiçeklerinden sonra kesilip toprakla karıştırılıp çürümeye bırakılır. En kaliteli humus yapıcı bitki lupinustur. Çok çabuk büyür ve etkileyicidir. Nitrojeni toprağa geçirdikleri gibi ikinci tür lupinuslar (her sene çıkanları) kök bölgelerinde yararlı bekterileri barındırırlar. Bunların görevi asıl nitrojeni parçalayıp toprağa katmaktır. Her sene çıkan ve yerinde tekrar büyüyen türleri karıştırmayın. Zayıf, kumlu topraklarda bu tür bakterilerin yaşaması, çalışmaları zordur. Bu nedenle doğal ıslah için bolca lupinus dikin.
Neyse, biz yapısından çok renk ve büyüme ortamıyla ilgilenelim. Lupinuslar güneşli bölgeleri sever. Hafif serin yaz aylarında, asitli, kumlu, suyu geçirgen topraklarda iyi gelişirler. Hava kirliliği bitkiyi etkilemez. Lupinusların doğada bulunan türünden (L.polyphyllus) sonra mükemmel bahçe bitkisi olan L.Russell türleri üretilmiştir. Bunlar doğal olanlara göre daha büyük, renkli ve ilginçtir. Pembe, mor, mavi, beyaz düz renkliler kadar çift renkli kontrast görüntüleriyle şaşırtıcı pek çok lupinus görebilirsiniz.
Bitki son 7 – 8 senedir Amerika ve İngiltere’de çok moda oldu. Hatta geçen seneki İngiliz Chelsea bitki fuarında birincilik ödülünü almıştı. Büyük çiçekliler yaz sezonunda tohumları ekilerek ya da ilkbaharda kökten ayırmakla üretilebilir. Kesim çiçeği olarak kullanılabilir ama fazla dayanmaz. Yaz çiçekli bordürlerinde, girişlerde bolca kullanılabilir. Temmuz sonunda çürüyen üst gövdesi daha sonra açacak çiçeklere yer hazırlar. Sakın sökmeyin. Yeni bitkiyi etrafına dikin. Aster ya da kasımpatı böyle durumlar için ideal olabilir.
Lupinusların düşmanı sümüklüböcek, yaprakaltı tırtıllarıdır. Yenmiş yapraklar, kurumuş gri lekeler gördüğünüzde derhal ilaçlayın. Öncelikle yazlık gübrelemeyi durdurun, etrafını temizleyin. Alüminyum sülfat bazlı ilaçlarla işlem yapın. Üç değişik türü olan lupinusların en ilginci çalı şeklindekidir. Zayıf, kuru olan bitki deniz kenarlarında sorunsuz gelişip kokulu sarı çiçekler açabildiğinden tavsiye ederim. Büyük seralarda fideleri bulabilirsiniz. Değişik tür için ithal tohumları deneyin.
Murat Pilevneli.
merhabalar ,
öncelikle edindirdiğiniz bilgiler için teşekkür etmek isterim.
ricam şu;lupinus ve rudbekia hakkında daha geniş bilgi alabileceğim kaynaklar hakkında bir fikriniz olup olmadığı.yardımcı olursanız teşekkürü bir borç bilirim…
Google dan Lupinus’la ilgili bir sürü yabancı yazı bulabilirsiniz (Lupinus lupin, Lupinus plants, lupinus species). Benimki eksik mi bilemedim?
Rudbeckia papatya ailesinden bir her sene çıkan bitkidir (perennial).
Mevsimlik begonya gibi dikilip seneye yeni fidesini dikmeniz gereken soğuğu dayanamayan türleride vardır.
Genelde güneşli alanlar ya da biraz gölgeyi seviyorlar.
Toprakta su geçirgenliği çok önemli, rutubeti pek sevmiyorlar.
Amerikada Black-eyed Susan, Brown-eyed Susan, Gloriosa Daisies ve Coneflowers gibi isimlerle tanınıyor. Araştırmalarınızı bu isimlere yaparsanız daha çok bilgi bulabilirsiniz.
Çiçeklerin sarı rengi dışında, pembe, kahverengi ve kiremit renkleri de var.
Üretimi yetişkin bir Rudbeckia nın İlkbaharda sökülüp, kökten ayrılmasıyla yapıldığı gibi, içinde bulunduğumuz aylarda, Aralık sonuna kadar serada tohumların dikimiyle yapılıyor. Tohumlar geçmiş çiçeklerin tohum kozalaklarını salladığınızda düşer, birazda parmaklarınızla yardım edin, daha da dökülecektir.
Genç rudbeckiaları bol ışıklı (güneşli değil), ılıman bir ortamda ilkbahara kadar geliştikten sonra havalar ve toprak ısınınca bahçenize dikmeniz lazım.
Papatyalardan çok gelişip yükseldikleri için
(marguerite – margarit papatyaları gibi) fideleri, iyi aralıklarla bol güneşli, bol humuslu yeni toprakla dikin…
Umarım bu bilgiler işinize yarar,
Saygılarımla.
MP.
bilgiler için gerçekten teşekkürler biz kullanım yerleri,işlevselliği için bir araştırma yapıyoruz lupinus littolares hakkında bizi bilgilendirirseniz çok memnun olurum .şimidden teşekkür ederim
Lupinus littoralis, yani sahil Lupinusu… Fabaceae (baklagiller) ailesinden.
Her sene yerinde çıkan 50 cm, 1 mt. yükselebilen mevsimlik, çiçekli bitki.
İlkbahar’da açıyor.
Doğada, Carex macrocephala, Poa macrantha, Glehnia leicarpa, ve
Polygonum paronychia bitkileriyle beraber yetişir.
Süzek, kumlu su tutmayan adi topraklara bayılır, rutubetli kış ortamlarını ve gölgeyi sevmezmiş.
Yazın susuzluğa ve topraktaki yüksek asit miktarlarına da dayanıklı,
aşırı rüzgarlardan, tuzdan etkilenmezmiş.
Lupinus littoralis üretimi bir tek tohumdan yapılabiliyor.
Temmuz, ağustos aylarında kahverengileşen bu tohumları topladıktan sonra ilk baharda dikmeniz gerekiyor.
Alınan tohumlar temizlenip serin % 40 nemli ortamda (buzdolabı) saklanabiliyor.
İlkbaharda tohumları kaynar sulu kapta 24 saat bekletip dikin, camlı seralara bir iki haftaya bitki gelişebiliyor, dikime uygun gördüğünüzde güneşli uygun bir yere dikim yapmanız lazım.
Bitki köklü halde sökülemiyor, çünkü sökünce tutmuyor.
Yerinde zamanla kolonileşen bu bitki yukarki konuda sözünü ettiğim toprak için yararlı besinler oluşturuyor.
Tepesi oramdaki zehirli maddeleri emebildiği için gövde ve tohumlar yenmiyor.
Yendiği zaman depresyon, kalp atışında yavaşlama ve uykusuzluğa yol açıyormuş.
Bir tek 1 metreye kadar uzayan kök insanlara faydalıymış.
Oda çiğ olmamak kaydıyla!. Pişince tatlı patates gibiymiş, denemedim,
benden söylemesi…
Saygılarımla.
MP.
ilginiz ve bilginiz için çok teşekkür ederim çalışmalarınızda başarılar dilerim
upinuslarin en zengin element saglayaci cesiti hangisidir?
tesekkurlerimle..
Hepsi…