BAHÇEVAN

Seneler önce bitkilere sadece meraklı olduğum yıllarda Fenerbahçe’de bir ağaççık dikkatimi çekti. Sonbaharda açmıştı, katmerli, pembe-beyaz çiçekleri vardı.

Araştırdım ismi Hibiscus Mutabilis imiş. İstanbulda fidanlıklarda bilinmiyordu, Bodrum’da buldum, bir tanesini alıp getirdim. Akdeniz iklimini sevdiğini düşündüğüm için, poyraz rüzgarlarına kapalı, korunaklı en güneşli yere diktim.

İlk sene çiçek açtı, fakat benimki tek pembe tonlu çıktı. (Resimdeki ağacın, 10 yaşında, mimozanın baskısıyla güdük kalmış bugünkü hali, anlaşıldı, bu sene mimoza çieklerinden sonra budanacak!…)

Hibiscus mutabilis‘in Türkçesi Yol hatmisi, Ağaç gülü, Hint gülü, Yanardöner, Pamuk gülü gibi isimlerle biliniyor.
Bendeki katmerli pembe çiçekli tip dışında birçok değişikleride var. İlginizi çekerse bakın:
http://davesgarden.com/guides/pf/showimage/74748
Uzakdoğu Çin kökenli, Malvaceae ailesinden bu bitkinin aslında soğuk iklimlerde yaşayabilmesi zor. Hatmi, ya da japon güllerinden farklı iri yapraklarını kışın döküyor ama gövde don olan yerlerde etkilenebiliyor, başınıza gelirse korkmayın, bitkinizi derin budayıp tekrar sürdürebilirsiniz.

Üretilmesi basit, ilkbaharda geçen seneki sürgünlerden alacağınız çelikleri sadece toprağa daldırabilmeniz şeklinde…

Bir diğer üretim şekli tohumdan yapılıyor. Çiçeklerinden sonra oluşan tohumları, kışın uçuşmaya başladıkları zaman toplayın, ilkbahar öncesi de toprağa dikin.

Her türlü toprakta, çok su istemeden, bol güneşte açabiliyor. Porsuklarda olduğu gibi dipteki durağan suyu sevmiyor, diktiğiniz toprak mutlaka süzek olmalı.

Zamanla 5-6 metre boy, şemsiye gibi tepe yapabiliyor. Budanması gerekmiyor, şekli bozulursa, ya da soğuktan etkilenmişse budamalısınız.

Sokak kedileri’de bitkiye bayıldı, tırnaklarını yumuşak gövdesinde bileylediler, lif lif soyuldu. Meğerse bu yapısı sebebiyle yurt dışında halat yapmak için de tüketilirmiş. Çiçekler, yapraklar ilaç yapımında ve ayrıca Hindistanda kumaş, iplik boyama sanayinde kullanılırmış.

Unutmadan, bu bitkinin gövdeside zehirliymiş, budamalardan sonra lütfen elinizi yıkayın!…
Murat Pilevneli.

Esma Hanım sormuş.

Murat Bey,
Benim 30cm boyunda bir madagaskar Palmiyem var. Bunun bakım ve üretimi hakkında bilgi verebilir misiniz acaba?
Eşini başka yerde bulamadım, bir gün bişey olacak diye korkuyorum. 8 yıldır çiçeklenmedi de. Ne yapmalıyım dersiniz?
Teşekkürler

Evet, çok ilginç bir bitki seçmişsiniz. Seneler önce açık havada Bodrumdaki bir projede bende kullanıp başarısızlıkla karşılaşmıştım. Çünkü bitki kışın en az 15 dereceye kadar dayanabiliyor. Tercihi genelde 26-28 derecelerde olmalı. Kışın ise toprağı 2-3 ay az sulanıp kuru kalmalı. Yeni sürgünler belirince normal sulamaya geçip toprak biraz rutubetli olmalıdır. Lütfen, sulama arasını kontrol edin, bol su vermeyin.

Bitkinin (aslında bir palmiye değil, bir çeşit sütleğen – Pachypodium lamerei yaprakları tepede palmiye gibi gözüktüğü için ismi palmiye olmuş) Anavatanı Madagaskar Adasında 10 metrelik örnekleri var (iç mekanlarda daha kısa oluyor).

Sizin sorduğunuz beyaz çiçeklerini ilkbahar ya da yaz başında en az 120 cm. boy yaptıktan sonra verebiliyormuş ( iç mekanlarda çok zor açıyormuş , üzgünüm!). Çiçekler bitkinin tepesinde açıyor, bitki uzadıkça kokulu çiçekleri görmeniz zorlaşıyormuş.
Normal şartlarda 10 senede yaklaşık 1 metre boy yapabiliyor.

Seneler önce Türkiyede ithalatla gelen iç mekan örnekleriyle bizim buralara kadar geldi. Yanlış bakım sonucu kolayca ölebilmesi, dikenli gövdesi sebebiylede pek tercih edilmedi.

Ev içinde kalorifere yakın, güneşli yada çok aydınlık bir yerde bitkinizi saklayabilirsiniz. Kuru havadan bozulmuyorlar.

Kaktüs toprağıyla her üç senede bir, yeni kaba almanız gerekiyor. Gübre sevmiyorlar!

Çeliklemeyle ya da tohumlarından üretilebiliyor. Bitkinin dipten sürgün vermiş yeni bir dalını aldıktan sonra kaktüslerde- sütleğenlerdeki gibi, 5-8 gün dikmeden biraz kurutup saklamalısınız. Sonra, dikim yapacağınız dalı dikenlerden temizleyip gövdeye çizikler atıp süzek toprakla dikmelisiniz.

Tohumlarda çiçeklerden sonra oluşan salatalık kılıklı tohum keselerinde gelişiyorlar. Tamamen dökülecek kıvama gelmeden bitkiden toplamayın. İçinden çıkan beyaz kanatlı tohumlar fazla saklanamıyor, önce bir gün suda bekletip, yumuşatıp, adından da hemen dikim yapmanız gerekiyor.

Fazla sudan kök çürümesi, yaprak dökülmesi (alt yaprakların zamanla dökülmesi normal), soğuktan etkilenip kararan yapraklar ve kırılan gövdeden çıkan zehirli öz suyu sorun olabiliyor.

Evinde küçük çocuk olanlar, hayvan besleyenlere tavsiye etmiyorum, sütsü iç sıvısı, dikenleri çok tehlikeli. Anavatanında hayvanlarla mücadele için çit gibi dikiliyormuş!!!

Saygılarımla.
Murat Pilevneli.