Renkli ve zehirli (Helleborus) – Milliyet Vitrin

Anavatanı Balkanlar ve Anadolu olan tüm bitkileri özellikle toplamaya çalışıyorum. Kışın bahçenin en renksiz olduğu saatlerde, daimi yeşil yapraklarının yanında çok tipik 5 ya da 7 santimetrelik çiçekleriyle beni etkileyen soğanlı bir bitki var. İsmi Helleborus. Rumca “besini zedeleyen” gibi bir anlamı var.

Zehirli bir bitki. İlaç sanayiinde kullanılmakta. Yurdumuzda Dana Bağırtan, Karaca Otu, Harbak gibi isimlerle karşımıza çıkıyor (Karadeniz, Uludağ, Toroslar). İri, parçalı bir soğandan çıkan, 50 – 70 santimetreye kadar gelişen saplar, parçalı, daimi yeşil yapraklar, her sapın ucunda türüne ve rengine göre açan çiçekler… Açık sarı, beyaz, yeşil, kırmızı ve mor renkleri var. Ben en çok açık yeşil, uçları kırmızı biyelisini seviyorum. Çiçekler aralık ayında açmaya başlıyor, türüne göre temmuz ayına kadar devam ediyor.

Yurtdışında, özellikle İngiltere ve Amerika’da çok moda. Aslında tarihte Akanthus bitkisi kadar ya da manolyalar gibi çok önceden beri yetiştirilen bir bahçe bitkisi. Her türlü yaprağını döken ağaçların dibinde, kuzeye bakan gölgeli, kuytu alanlarda ortaya çıkar. Kireçli, killi hatta balçık topraklarda da iyi gelişir.

Zamanla soğanlar ve çiçeklerinden oluşan tohumlarla fazla yer kaplamaya başlayabileceğinden her 3 – 4 yılda bir ilkbaharda çiçeklerden sonra kökten ayırıp çoğaltın.

Tabiatta ellenmemiş dere kenarı, göl kenarlarında görülür. İthal fideleri 2 – 5 milyon lira arasında satılmakta.

Kışın açan Hamamelis, Chimonanthus gibi çalılarla beraber güzel gözükür. İlkbaharda açacak lalelerle, nergislerle ya da çiğdemlerle ve özellikle de kardelenlerle beraber dikin (Lale suyu sevmez, dikkat).

Yazın çiçek açarken alt yaprakları yok olan Amaryllis belladonna’ya daimi yeşil fon oluşturabilir.

Kışın fazla kar, yağmur bitkiyi etkilerse yapraklarında kararmalar oluşur. İlkbaharda üst gövdeyi, toprak seviyesine kadar kesin. Daha canlı yapraklar fışkıracaktır. Bu dönemde açan irisler (süsen), mimozaların gösterisiyle çok güzel bir uyum içinde olacaktır. Çiçekleri evinizde vazoda uzun süre saklamak için Helleborus‘un bir yöntemi var. Kestiğiniz sapı çiçek dibine kadar yer yer çizin, kesin. Kaynar suya batırın. Daha sonra soğuk suya çiçek de içine girecek şekilde daldırıp birkaç dakika bırakın. Bu yöntem bu bitkide çok işe yarıyor. Tavsiye ederim. Türkiye’de gereken ilgiyi görmüyor, Helleborus‘la ilgilenin!

Murat Pilevneli