Sürprizli çiçek (Physalis Alkekengi-Yabani biber) – Milliyet Vitrin

Vitrin ekinin bu yüzüncü sayısında 1.5 senedir yazdığım bitki konularının sürüyor olması hoşuma gidiyor. Gelen fakslardan, tanıdıklarımdan güzel tepkiler alıyorum. Zaten amacım en doğru bilgiyi en yalın ve kolay yönden verebilmek. Hatta bunları daha da genişletip babamın resimleyeceği bir “Modern Bahçe Kitabı” hazırlamak. Neredeyse her lisanda var, neden Türkçe’de de olmasın? Çalışıyorum…

Bu hafta sonbaharda rengiyle büyüleyici çok özel bir bitkiyi tanıtacağım. Physalis Alkekengi. Ülkemizde güvey feneri, gelin otu, kandil otu, yabani biber (Sürmene – Trabzon) gibi isimlerle tanınmaktadır.

Bitkinin anavatanı Avrupa, Orta Asya ve Japonya’dır. 60 santime kadar yükselebilen, daha çok yer örtücü gibi olan, kışın kuruyan, ilkbaharda tekrar yerden çıkan mevsimlik bir çiçektir. Aşırı kar yağışı olan bölgelerde, Akdeniz ikliminde, kısacası Türkiye’nin her yerinde yetiştirilebilir.

Özellikle kireçli toprakları sever. Yarı güneşli, gölgeli ortamlarda iyi gelişir. Yazın gelişimi için sulamak gerekir ama topraktan su süzülmelidir, rutubeti sevmez. Yaprakları açık yeşil ve oval şekildedir. Bitkinin esas özelliği gövdeden çok çiçekleridir.

Geçenlerde güvey kandili – koelreuteria diye bir ağaçtan bahsetmiştim. Bu bitkinin çiçekleri de o ağacınkine benzer ama renkleri ve boyutları farklıdır.

Haziran – temmuz aylarında açan beyaz renkli çiçekler yaz sonuna doğru portakal rengi ya da mercan kırmızısına dönüşür. 2 – 3 santimlik kozalak gibi dilim dilim görünüşü aslında içinde bir sürpriz saklamaktadır. Çiçeğin dış kabuğu sonbaharda kurumaya başlar. Damar gibi ağ doku, yusyuvarlak portakal renkli bir tohumu öyle bir kafes içine almıştır ki görünce etkilenmemenize imkan yok. Mucize gibi.

Bu kurumuş çiçekler bitkinin en dibinden temizlenip, kış dekorasyonunda aranjmanlarda kullanılabilir. Benim önerim, physalis bitkisini, daimi yeşil kalan; orman gülü, pitosporum, porsuk gibi bitkilerle beraber dikin. Kök gelişimi az olduğu için, büyümede sorun çıkartmaz.

Portakal renkler, açık yeşilde mükemmel parlayacaktır. Üretimi kolay. İlkbaharda taze sürgünler çıkarken, sonbaharda dinlenme dönemine girerken kökten çoğaltılabilir. Ilıman seralarda tohumundan üretebilir. Portakal renkli bu tohumlar yenebilir! Çiçek pazarında, eski seralarda, yurtdışındaki katalog tohum firmalarında bulabilirsiniz. Günümüz peyzaj mimarisinde belki eski moda bulunabilir. Ama bence doğa harikası. Meraklısına tavsiye ederim, koleksiyonunuza ilave edin!

Murat Pilevneli.

Not: Yazıyı 98’de yazmışım. Kitap işi blogculuğa dönüştü, sizin için bedava hemde…Yazımı tekrar okudum, demekki o zamanlar bu bitkinin bir meyve olduğunu bilememişim. Bana ilk Ortaköy Mayot Cafe’de Rafi ikram etmişti. Tadı sert domates gibi, ama tatlı. Kahveyle beraber mükemmel, bizim lokumlar gibi. Bulursanız deneyin.