Ay: Ağustos 1998

Bu yaz da yavaş yavaş bitiyor. Ağustos ayındaki sıcak rutubetli günler pek çok bitkinin hastalanmasına yol açtı. Çoğu güller, oya ağaçları, taflanlar küllenmeden ölmek üzere. Hastalıklarla mücadele etmemiz lazım. İlaçlamayı kendiniz yapabiliyorsunuz iyi, ama büyük ağaç tipi bakımda zorlanabilirsiniz. Böyle durumlarda tarım il müdürlüklerine başvurun. Bitkiden hastalıklı bölümünden parçalar götürün. İlgilenecek ve size yardım edeceklerdir.

Küllemeyle ilgili ufak bir bakım önermek istiyorum. Etkilenmiş bölümleri akşam ıslatın. Bir naylon çorap ya da ince kumaş içine toz kükürt koyun. Islak alanların üzerine serpin. Bırakın tozlu kalsın. Toz kükürt ecza depolarında satılıyor. Biraz araştırın, bulursunuz. Şimdiden uyarayım kükürtle uğraşırken saat, yüzük ve elinizdeki metalleri çıkarın, kararabilirler.

Kükürtün fazlasını toprağın üzerine serpin. Açelya, ortanca, kamelya, manolya gibi asitli toprak seven bitkilerde toprak asidini artırmakta yardımcı olacaktır.

Ben istediğim bitkileri yetiştirmek için toprakta kimyasal maddelerle uğraşmaktan bıktım! Artık toprağın istediği bitkiyi dikiyorum. Benim bahçem, killi, kireçli. Bu toprakta seçtiğim tüm bitkiler kirece, kile dayanıklı olanlar.

İçinde bulunduğumuz dönemdeki bitkilerimden en güzeli Kelebek çalısı (Buddleia davidii). Ben kelebek çalısını oldum olası severim. Hiç bakım istememesi, kuraklığa dayanabilmesi, hava kirliliğinde yaşaması; mis kokulu olup, kelebekleri ve arı kuşlarını üzerine çekmesi bitkinin önemini artırıyor.

Anavatanı Çin olan kelebek çalısı 5 metrelik koca bir çalı şeklini alabilir. 30 – 60 santim arasında değişen çiçekleri budandığı zaman bir sonraki sezon daha fazla açar. İlkbaharda çok fazla, yaz sonunda az budama yapın. Yaprakları gri, alt yaprakları beyaz ve tüylü. Soğuk renkler, pastel tonlar için kelebek çalısını tüm apartman bahçelerine tavsiye ederim (Susuzluğa dayanabiliyor, bakımı kolay).

Üretimi, kesilen dalların çeliklemesiyle ilkbahar ya da sonbaharda. Çabuk gelişiyor. Kireçli, suyu geçirgen tüm topraklarda, kışın bol kar yağan bölgelerde (yaprak döktüğü için) Akdeniz sahillerinde, deniz kenarında, güneşli her yerde bitki yaşayabilir.

Çiçeklerin rengi beyaz, sarı, kırmızı, mor, mavi olabilir. Ben en çok beyaz – mor olanları seviyorum. Gri ile bütünleşen tüm renkler bahçenizde çok etkili duracak.

Piyasada 70 bin liraya ya da ithal olup 3.5 milyondan başlayan fiyatlarla kelebek çalısı bulabilirsiniz.
İlk sene çok hızlı gelişmezse toprağı biraz gübreleyin. Seneye sonuç daha başarılı olabilir. Budamayı unutmayın! Mis kokulu, kelebekli günleri yaşayın.

Murat Pilevneli.

Cehennem sıcaklarından kaçıp güneye geldim. Bu hafta Didim’deyim. Burası denize girmek için çok güzel. Sevdiğim bir arkadaşımın bahçesiyle uğraşıyorum. Yöredeki tek fidanlıktan İstanbul’da bile zor bulunan bitkiler aldık. Hem denize giriyor hem de çalışıyoruz.

Didim, Bodrum, Kaş… Tüm güney sahillerimiz cennet. Benim Amerika’nın güneyinde yetiştiğini gördüğüm birçok bitki burada yetişebilir. Ağaçlandırma var ama yetersiz. Palmiye dışında renk bitkileri yok. Turunçgiller azalmış. Hatta Bodrum’da Bodrum mandalinası bile zor bulunuyormuş! Jacaranda, Plumeria, Japon güllerini her yerde görmek istiyorum. Ama yok!

Bitki olan yerler hemen turistik hale dönüştürülüp beton dökülüyor. Özenilmiş bir diskoya gittik. Girişi, içi bitkilendirilmiş. (Çoğu ölmüş!) Eskiden kalan bitkiler çok iyi korunmuş, öyle ki bitkinin kökü tamamen betonla kaplanmış, yağmur, su, gübre, besin gibi kötü etkenlerden korunmuş! Yok böyle olmaz, iyi örnekler lazım, hem de çok…

Bu hafta, içinde bulunduğumuz dönemde çiçek açan tipik bir Akdeniz bitkisinden söz etmek istiyorum. Koelreuteria, Türkçesi Güney kandili. İstanbul’dan Mersin’e kadar sıcak tüm alanlarda, kışın yaprağını döküp yazın 30 santimlik sıradan yapraklarını sergiler. Esas gösteri yağmur gibi sarı çiçeklerin ortaya çıkmasıyla başlar. 50 santime kadar uzayabilen çiçekler sonradan kese biçiminde önce sarı yeşil daha sonra mercan kırmızısı renge dönüşen tipik tohumlara dönüşür. Ağacın oluşturduğu bu ilginç tohumlar yapraklar döküldükten sonra bile uzun süre dallarda asılı kalabilir.

Bitkiyi İstanbul’da ya da şehrinizde İngiltere’deki gibi düz çimenlerde şık bir şekilde değil de otoban kenarlarında yaşar şekilde görebilirsiniz. Otobanlarda susuz yaşayabilmesi iyi bir şey. Hatmi, kırmızı erik, sarısalkım, erguvan gibi bitkiler fazla su istemedikleri için buralarda iyi yaşıyorlar. Ayrıca iyi bakım yapılırsa bahçenizde de yetişebiliyorlar. Fakat bu bitkileri bol güneşli, suyu geçirgen topraklı alanlara dikin. Daimi yeşil bitkilerle, yazlık soğanlı çiçeklerle çok şık olabilir.

Özellikle belirteyim Koelreuteria 30 – 40 seneden fazla yaşamaz. Mimoza ağacı gibi kısa ömürlüdür. Bence bir mahzuru yok, maksat renk olsun diyorsanız 1 metrelik bir fide alın. İstediğiniz yüksekliğe kadar dipten budayın (Dağınık kalsa da çok güzel). İlk 5 senede 5 – 6 metre kadar gelişebilir. 2 – 3 metre tepe çapı yapabilir. Ufak bahçelere ya da dolgu bitkisi olarak büyük bahçelere uygundur (En fazla 15 metre büyür).

Budanması gerekmiyor. Hastalıkları yok, yaşlandıkça sorun çıkarıyor ve ölüyor. Üretimi kolay. Kışın kökten ayırmayla, tohumlarıyla ya da ilkbaharda çeliklemeyle olabiliyor.

Sarı çiçekleri öne çıkarmak için tüm gri yapraklı çalılarla, kırmızı eriklerle ya da alacalı Ligustrumlar’la beraber dikin. Diplerine soğanlı Agapanthus‘u tavsiye ederim. Aynı dönemde açan mor çiçekler ve ağacın sarı çiçekleri kontrast oluşturup bahçenize bol renk katacaktır. Piyasada 2 milyondan başlayan fiyatlarla güney kandili bulabilirsiniz. Benim tavsiyem bitkiyi ufak alıp siz yetiştirin. Deneyin! Aman güneydeki disko ya da turistik yerlerdeki gibi korumayın.

Murat Pilevneli.