Bambular, son yıllarda çok kullandığım çit bitkilerinden. Yan yana dikildiğinde, doğru yer seçildiğinde, mükemmel bir tabii duvar oluşturuyorlar. Birkaç senedir çılgınca gelişen süs çimi akımı bambularla iyice pekişmiş durumda. Süs çimleri basılan, kesilen çimlerden değil; devasa ot, kamış, saz tipinde zaman içinde çoklaşıp gelişen sorunsuz bitkiler. Dinamik formları modern mimariyle uyuştuğu için şimdilerde bolca kullanılıyorlar.Griler tercih ediliyor ama çok güzel sarı, yeşil hatta kırmızıları var.
Bambular bahçenizde zaman içerisinde hızla yer kaplar. Dikeceğiniz yeri iyi hesaplayın. İki bitki, bambu ve hurma ağacı, üst gövdesi yansa, kesilse bile asla yok olmayan, tekrar fışkıran en tipik örnekler. Aslında bambular bahçede çim alanlarına zarar verir, diğer çalıları rahatsız eder, başınızı ağrıtabilir. Bu sebeple dikimden sonra bambuların gelişmesini istediğiniz mekânı, toprağın içinde 45 cm. derine kadar düz levhalarla sınırlayın. Metal, plastik ya da taşla çevreleyin ve bambu istilasından kurtulun.
Bambular budanmayı sevmez. İncecik kamış eni zaman içinde, beş-on senede 20 cm’e kadar gelişebilir; lifli yapıları inanılmaz sağlamdır; kırılması, kesilmesi nerdeyse imkansız gibidir. Kırılamayan bu yapı, uzak doğu mimarisinde demir yerine inşaat malzemesi gibi kullanılıyor. Gökdelenlerde beton dökerek katları yaptıkları gibi, inşaatı bitmiş binalarda dış iskele (temizlik, bakım) yapımında ucuz ve hafif olduğu için çok kullanılırmış.
Uzakdoğu bahçelerinde bambunun her tipi bolca kullanılır. Bodur boylu, büyük ya da küçük yapraklı, sarı, yeşil, siyah, kahverengi hatta bordo gövdelisi… Bambu mobilya ve aksesuarlar da hem batılı hem doğulu evleri şenlendirir.
Bambular sudan etkilenmedikleri için düz hatlı mobilyalarda ya da bahçe dekorasyonunda paravan, meşale, destek gibi kullanılabilir. Endonezya, bambu mobilya üretiminde çok iddialı bir ülke. 70-80’li yıllarda bizde de bambu modası vardı. Şimdi bu mobilyalara bambu parkelerde eklendi. Çok ucuz ve suya dayanıklı oldukları için tercih sebebi. Ama yumuşak üst yüzey darbelerle ezilebilir dikkat. Sistire yaptırmak isterseniz de doğru firmayı bulun, bambunun su yolu’na paralel sistire yapmanız gerekiyor, amatör işlerden sonra sakın ağlamayın!…
Bambu üretimi için, dipten çıkmış yeni filizleri kopartmadan topraktan söküp yeni yerine taşıyın. Yeni sürgünleri üretmek dışında yemeklerde de kullanabilirsiniz. Japon mutfağında bambu sürgünü yemeği çok tüketiliyor, dilerseniz iyi bir lokantada sorun, belki bana sonra dua edersiniz…Unutmadan, Pandalarda birtek bu sürgünlerle besleniyorlar!.
Bambular dikili toprakta kışın biraz yaprak dökebilir; merak etmeyin, ilkbaharla tekrar yeşerirler. Dökülen yaprakları bitki dibine biriktirip bırakın. Şıklık olsun diye dibini temiz tutmayın. Bambular bu dipte kalmış yapraklarla kendi gübrelerini kendileri üretiyor, aman dikkat. Ama ne zamanki minik çiçekler açar, o zaman o daldan ümidi kesin. Gri Agave kaktüsleri gibi bambular da ölmeden önce çiçek (dal) açıyor. Merak etmeyin, dipten devamı gelecektir.Son yıllarda, oryantalist akımlarla, iç mekânda bambu yetiştirmek de moda: Tek gövdeli dev bir bambu; uçları küçücük yapraklı; ince tek dalları su içinde… Grup halinde, havuz fıskiyesi gibi ortaya yoğunlaştıkça yükselen uğur bambuları… Uğur bambuları Türkiye’de ithal bitki satan çiçekçilerde var. Nema Çiçekçilik bunlardan biri. Bu bitkilerin tek istediği su, güneş ve ilgi. Bahçeniz yoksa evinize alın. Bakımı çok kolay, öldürmesi imkânsız gibi.
Bu arada, aklıma Beylerbeyi Sarayı’ndaki temizlik malzemeleri geldi. Tüm sopalar, bitki destekleri, hatta en adi mobilyalar hep hakiki bambu. Arka bahçedeki devleşmiş bambuları görünce, bunun sebebini anladım. Kes, biç kullan… Çok güzel değil mi? Belki sizin evinizde de günün birinde bahçedeki dallar kullanılabilir, havalı da olur!
Murat Pilevneli.