Bazı bitki yapraklarında yapışık toz purda gibi öbekler görürseniz, yeni sürgünlerde bozulup çürümeye başlarsa sizin bahçede külleme hastalığı var demektir. Hastalık bir çeşit mantar (Erysiphe lagerstroemiae, Sphaerotheca fuliginea, Phyllactinia (ağaç ve çalılarda), Leveillula, Blumeria (çimlerde), Golovinomyces, Podosphaera sp (güllerde), bunların herhangi biri bahçenizde hastalığa sebep olabiliyor). Sporlar uçup diğer bitkileride etkileyebiliyor. Rutubet fazlalığı, yoğun dikilmiş bitkiler, güneşin yetersizliği bu hastalığına sebep olmaktadır.
Öncelikle bu hastalık yaprakların sadece tepe kısımlarında görülür demeyelim, güneş almayan alt bölgelerde , gövdesinde, meyvelerinde bile olabiliyor. Bitkilerinizi üsttenmi suluyorsunuz, çimlerde mantar, yosunlaşma, bahçenizde hava akımını engelleyen gelişmiş bitkileriniz, sulama sisteminizde patlak borular ya da bozuk fiskiyeler varmı? Bunlardan en az biri sizde varsa lütfen gözünüz biraz fazla bahçede olsun!
Sonbahardan sonra bile kurumuş yapraklarda hastalığı görebilirsiniz. Etkilenmiş dalları budayın. Böyle durumlarda, dibe dökülen yaprakları biriktirmeyin, toplayıp yok edin.
Bahçenizde külleme hastalığına yakalanabilecek bitkiler; kestane, at kestanesi, oya ağacı, gümüş yapraklı akçaağaç, lale ağacı, çınar, catalpa, bir iki tür meşe, salkım söğüt, çiçek açan kızılcıklar, taflan, gilaburu, yaprağını döken açelya türleri, kiraz, kayısı, elma, birkaç tür süs elması, ayva, şeftali, nektarin, erik, çilek, üzüm, tütün, domates, biber, kabak, fasülye, salatalık, patlıcan, şekerpancarı, ayçiçeği, nane, hanımeli, leylak, güller, ortanca, kasımpatı, yıldız çiçeği, delphinium, lupinus, phlox, aslanağazı, iri çiçekli çingene begonyası, aster, cosmos, rudbeckia, verbena, gaillardia, vinca ve zinnia.
İç mekan bitkilerinde de bu hastalık olabiliyor afrika menekşesi, begonya ya da kalanchoe kolay hastalanıp bozulabiliyor. Bu bitkilerin ev içinde hastalanma sebepleride yanlış sulama ve yapraklarda biriken toz.
Bahçede külleme hastalığı ile mücadelede mantar ilacı Fungusit (mesela Topas isimli) kullanılıyor. Sulandırılıp bitki aşağıdan yukarıya spreyleniyor. Mümkünse kök yüzeyinide ilaçlamayı unutmayın. Durağan hava, bitkilerin üstten sulanması hastalığı hızlandırabiliyor.
İlkbaharda iyi budama, yaprak geliştirici azotlu gübreler, çiçekler için potasyumlu karışımlar bir ölçüde mücadele için önemli. Yaz ortasında oya ağaçlarındaki hastalık için 10-15 günde bir ilaçla sprey yapmalısınız. Budama yapmak çözüm, ama çiçekleride yok edebilir. Taflanları ve diğer yapraklı bitkileri fark ettiğinizde budamaktan çekinmeyin. Kesilen dalları ortada bırakmayın yok edin. Hatta yakın.
Gölgede kalan gül, oya ağacı gibi tam güneş seven bitkileri kışın söküp güneşli bir yere taşıyın. Dev, gölge yapan ağaçlarınız varsa, içten yazın güneşin toprağa geçebilmesi için biraz budayın.
Tarım ilaçları dışında toz kükürtü (ecza depolarında satılıyor) akşam vakti ıslattığınız yapraklara serpmelisiniz. Bir tülbent ya da naylon çorabın içine kükürdü doldurup puf puf serpin. İşlem sırasında üzerinizdeki metal aksesuarlar varsa çıkartın, kükürt metali karartıyor. Bu işlemi haftada bir devam edin.
Karbonat (sodium bicarbonate) ya da potassium bicarbonate ile çok az sirke, mayi arap sabunu sulu karışım da külleme hastalığı ile mücadelede kullanılıyor. Maddelerden birini (4 litre suya 30gr. karbonat.+ 4 yemek kaşığı sirke + iki avuç arap sabunu) mayi arap sabunu ile karıştırıp bitkinizi güneş yokken yıkayın. Haftada bir işlemi tekrar edin… Arapsabunu karbonatın yapraklara işlemesi, kalıcı olması için önemli. Karışımlardan sadece birini kullanmanız işe yaramaz. Bu arada uyarayım bitkilerin çoğuna bu karışım iyi gelirken, bazılarında yaprakları yakabiliyormuş, bence siz Topas‘tan şaşmayın. İlaçlama miktarları kutu üzerinde yazılı, sorun olmaz!Hala bu yazdıklarım işe yaramıyorsa sizin oralardaki bir Tarım il müdürlüğüne danışın. Mutlaka doğru ilacı ve yöntemi size bildiricektirler…
Murat Pilevneli.
