Japon ayvası (Chaenomeles Japonica)

İlkbahar geldi diye rehavete kapılmayın. Daha Mart bitmedi!. Ama, bu sene kış çok şaşırttı. Tahminler tutmuyor, yağmurda yağmıyor, biz yaz ne yapıcaz… Korkuyorum.

Mimozalar bu sene erken açtı. Normali Mart başı olacaktı, bir ay geri gitti… Japon ayvalarıda öyle. Bir aydır onlarda açıyor. Baktım, bu konuyu yazmamışım, buyurun bakalım…

Chaenomeles Japonica yani Japon ayvası dikensi dallarında çiçek açıp bu gri günleri neşelendiren bir bitki. Şehirde parklarda, apartman bahçelerinde hava kirliliğine, kar yağışına, dona dayanabildiğ için çok kullanılmıştır.

Japon ayvası, gül ailesinden (Rosaceae). Anavatanı, Doğu Asya’da Çin, Kore ve Japonya. Oralarda fazla yüksek olmayan dağlarda, ormanlık alanlarda, 1-3 metre arasında değişen boylar’da görülürmüş.

Buralarda, aşırı kireçli topraklar hariç tüm alanlarda, özellikle killi topraklarda yetişir. Tam güneşliden yarı gölgeli kuytu alanlara, şartlar geliştirildikçe çiçek ve daha sonraki meyvelerinin gelişmesi fazlalaşabilir’miş.

Bitkinin genelde bilinen türü dışında, bodur, yayılıcı özellikteki Chaenomeles Speciosa isimli bir kardeşi de var. Küçük bahçelere uygun, deneyin.

Japon ayvası, bodur, bir metre kadar değişik çit isteyenlere ideal bir seçenek olabilir. 90 santim arayla dikeceğiniz bitkiyi yaz sonunda ya da çiçekleri geçtikten sonra budayın.

Üretimi ilkbahar ya da yazın ayırmayla, suda ya da havadan köklendirmeyle olabilir. Tohumlarıyla da Japon ayvası yetişebilir fakat gelişen fidan hiçbir zaman ana bitkiye benzemez (Manolya gibi.)

Doğada arılar sayesinde döllenen japon ayvası çiçekleri, pembe dışında, beyaz, turuncu gelişebiliyorlar. Çiçek açtıkları bu dönemlerde fidanlık dolaşarak istediğinizi bulabilirsiniz.

Yurtdışında ilkbaharda bu bitkiden yapılmış çok değişik çiçek aranjmanları ilgi çekici’dir. Kesme çiçeklerde Japon ayvası tam çiçek açmadan dallar kesilmelidir. Dallar uzun süre çiçekli kalabilir.

Yazın yapraklı hali biraz sıkıcı, ama, yaz sonuna doğru irileşen sarı renkli ayvaların görünümü ilginç, tadı kimine göre susuz ve acıdır. Amerika’da bu ayvalardan yapılmış jöleler et sosu olarak kullanılır. Ben de bu sosu tattım hatta ayvayı yedim! Güzel kokulu ve tadı da değişikti ama kötü değildi. İlgilenenlere ilave olsun, Elmalı tart yapımında elmalarla birlikte kullanılırmış…

Resim sanatında Japonlar kutsal Turna kuşunu ve bu bitkiyi çok kullanırlar. Bitki ikebana ve Bonsai yapımı için de uygundur.

Murat Pilevneli.