Ay: Haziran 1999

Bu haftaki bitki, Passiflora Caerulea yani , nam-ı diğer çarkıfelek, saat çiçeği.

Anavatanı Peru ve Arjantin olan bu daimi yeşil kalabilen sarmaşık çok hızlı gelişir. Portakal renkli meyveleri üretebilen bu tür dışında bilinen 400 çeşidi daha var. Bunların sadece 30 tanesi yenebilir özellikte.

Özellikle bahçe ve balkonlarda bolca kullanılır. İsteği rutubetli, bol yapraklı çürüklü zengin topraklardır. Kireçli, kurak alanlar saat çiçeğine uygun değildir. Tam güneşten yarı gölgeye her türlü poyraza kapalı alanda iyi gelişir. Kışların çok soğuk geçtiği, kar yağışının bol olduğu yerlerde zedenebilir ama ilkbaharda tekrar büyümeye başlar, çekinmeden dikebilirsiniz.

Başka bitki ya da tel duvar tipi yardımcılarla gelişmektedir. Yazın alınacak köklendirme tozuyla üretilebilir. Parçalı, daimi yeşil yaprakların dışında üç boyutlu beyaz – mor – mavi heykelsi çiçekleri sonradan portakal renkli yenilebilen meyvalara dönüşür. İngilizce’de tutku çiçeği olarak bilinen bitki mücevher sanatında, porselen süslerinde bolca kullanılmıştır. Yatıştırıcı şurup olan “passiflora” bitkiden elde edilmektedir. A ve C vitamini kaynağı olan meyveler enerji verip, protein ve lif kaynağı amaçlı tüketilebiliyor. Meyvelerden çikan ekşi tadlı çekirdekler, meyve salatalarında kullanılırmış…

Saat çiçeği sarmaşığı, en güzel, Clemantis yada Amerikan sarmaşığı ile beraber dikilebilir.
Bir adres:

Endonezya el sanatlarına bayılıyorum. Arı gibi hızla çalışan bu insanlar ne şaheserler yaratmışlar, gidin görün. Dokuma kumaşlar, örme sepetler, koltuklar, tepsiler, yer döşemeleri. Fenerbahçe’de Feryal Solakoğlu‘nun getirdiği (0216 330 41 42 – 43) bu eşyaların dışında bahçe mobilyaları, meşaleler, saksılar, küpler de var. Benekli Bambu koltukları tavsiye ederim. Aynısı bu seneki Ralph Lauren ev koleksiyonunda var. Hem de bilmem kaç misli ucuza!…

Pratik öneri:

Emaye eski sürahi dekoratif bir saksıya nasıl dönüşür?

Öncelikle dibi delinir. En alta topraktaki su süzülsün diye ufak taşlar döşenir, uygun çiçek dikilir, gerektikçe sulanır. Teneke kova, çaydanlık, fıçı… Her şeyle olabilir. İçinin paslı olması sorun çıkarmaz, aksine faydalı bile olabilir.

Eski ilaç şişeleri, su şişeleri bir iki dal çiçek için kristal vazolardan daha da estetik, zevkli olabilir. İçinizdeki yaratıcılığı çıkartın. Doğa sizinle oynamak ister.

Murat Pilevneli.

Yaz sıcaklarının başladığı şu günlerde aklım hep bitkilerin sulanmasına takılıyor. İlkbahara doğru biraz yağmur yağmıştı. Umarım bu sene iki yıl önceki gibi susuzluk olmaz. Bitkileri tüm kış dik, bakımını yap, buda, uğraş dur sonra da susuzluktan kavrulup ölmelerini seyret. Olamaz, buna dayanamam.

Susuzluğa karşı önlem almamız zor. Ama topraktaki rutubetin havaya karışmasını engellemek daha kolay. Bahçenizde kuyunuz var mı? Yazın gölge yapacak yetişmiş ağaçlarınız var mı? Bahçeniz nasıl ve ne zaman sulanıyor? Çim ya da yer örtücü bitki miktarınız nasıl? Bunların hepsi çok önemli sorular. Cevaplarınızı tekrar düşünüp biraz daha çalışmanız gerekiyor.

Öncelikle, yazın bahçeniz aşırı güneşliyse sulamayı hava kararırken ya da geç vakitte yapın. Tüm geceki rutubet bitkilere iyi gelecektir. Bol ağaçlı, gölgeli bahçeniz varsa sulamayı sabah erken, güneş doğarken ya da en fazla saat 08.00’e kadar yapmalısınız. Gece yapılan sulama da yaprakların yanmasına sebep olabilir (Su damlacıkları optik etki yaparak yanmaya sebep olur, ayrıca daha çabuk rutubet kaybeder). Bu tip sulamalar yarardan çok zarara sebep olabilir. Yosunlarla ya da salyangozlarla uğraşıyorsanız sulamanız yanlış! Salyangozlara vereceğiniz pembe ilaç yerine toprağa tepe noktasına kadar gömeceğiniz plastik yoğurt ya da benzeri bir kaba bira doldurup bırakın. Sabaha kadar kabın içi sarhoş salyangozlarla dolacak, göreceksiniz.

Yosunlar için de tel şeklinde 50 – 100 santimetre arası yelpaze gibi tırmıklar var. Bunlar ince ince, çim içi süpürülür gibi çekildiğinde tüm yosunu kapatıp alacaktır.

Bahçeniz aşırı güneşliyse, rüzgarlıysa rutubet kaybını önlemek için çitler yapın. Çit duvar gibi dümdüz olmamalı. Arasından rüzgar süzülmeli. Tercihen bitki çiti kullanın. Kartopu, porsuk, ilex, crataegus bitkileri en ideali. Bu tip bitki duvarları rüzgarı kesebileceği gibi gölgesinde mevsimlik çiçek yetişmesine de yardımcı olabilir.

Toprağın yüzeyini çim dışında yardımcı malzemelerle de korumak rutubeti tutabilir. Çakıl taşları, rendelenmiş odunlar, odun kabukları, budanmış çim artıkları, toprakla karıştırılmış gazete kağıtları, hatta plastik naylon. Ancak suyu hiç bırakmayan, sebze ve meyveler için iyi olan plastik naylon bunların en çirkini. Bahçeler için de tavsiye etmem.

İngiltere’de, Chelsea Bitki Fuarı’nda sebzecilik bölümünde çok ilginç bir fikrin uygulandığını gördüm. Salata, domates vb. bitkilere rutubet yapsın diye kil saksıların deliksiz ya da deliği kapatılmış (su sızdırmayan) halini toprağa gömüyorlar. Ağzına bir tahta kapak monte etmişler. İçine su doldurup kilden toprak altını rutubetlendirmesini sağlamışlar. Bence çok etkili. Elimde susuzluğa karşı iyi dayanabilecek bitki listesi var. Ağaçlardan mavi sedir, erguvan, akasya, çalılardan cotoneaster, kelebek çalısı ya da fırça çiçeği, mevsimlik bitkilerden yabani soğan, acanthus, sedumlar, iris, bir senelik tohumlulardan gelincik, papatya, sarmaşıklardan mor salkım gibi. Doğru bitki seçimi de sulama ve bakım kadar önemli. Güneşin alnına dikilmiş acı çeken açelya ya da cam güzelinin halini bilen iyi bilir! Listeyle ilgileniyorsanız bana yazın, e – mail çekin. Size aktarabilirim.

Murat Pilevneli