Ay: Nisan 1999

Senelerdir İstanbul’un taşı toprağı altın dendi, duyup da gelenler gördü ki hiçbir şey yok. Ama altın kadar değerli başka yerde bu kadar güzeli olmayan erguvanları var. Köprüden geçerken hala betonlaşmamış ağaç grupları mor – lila renkleriyle boyalı. Her yerde görülebilen mor salkım, sarı salkım, yavaş yavaş katır tırnakları, Spria çalısı ve erguvan ya da ılgınlar sanki bir ressamın fırçasından çıkmış gibi. Bu renkleri görüp de mutlu olduğumda doğru işi yaptığımdan emin oluyorum.

Erguvanlar kadar dikkat çekici, zahmetsiz renk kaynağım şu sıralar ılgınlar (Tamarix). Otobanlarda, lodoslu, hiçbir şey yetişmeyen sahillerde, su kenarlarında garip çalı formuyla iyi gelişiyor. Ilgın özellikle kireçli, suyu geçirgen, her türlü toprakta yetişebilir. Uzun süreli güneş ister. Anavatanı Doğu Akdeniz olan bitki, tüm Güney sahillerimizde, kışın aşırı soğuk olmayan her yerde yetişebilir. Uzun süreli kar yağışı, don ince dalları zedeler.

Ilgın denizden gelen tuzu en iyi tutan bir tür çit yapısına sahiptir. 3 – 5 metreye kadar yükselen dallar çiçeklenme döneminden sonra mayıs ayında budanabilir. Bu tür ılgınları (T. Parriflora – T. Tendantra) yeni sürgünlerden 40 – 50 santimetre kırın. Hemen hafif sulak bir toprağa saplayın. Kısa sürede köklenecek, gelişecektir.

Ilgınlar aslında tam kuraklıkta, katırtırnağı gibi iyi gelişebilirler ama hafif sulandıklarında sizi pişman etmez, iyi gelişirler. İlkbaharda tüm gövdesi pembe renk alan ılgınlar dışında yaz ortası ve sonbaharda renklenen (kırmızı) iki tür daha var. Özelikle güneyde bu türleri ilkbaharda budayarak çamın alternatifi olarak kullanabilirsiniz.

Ilgınlar fidanlıklarda 1 milyon liraya satılmakta. İşte size zahmetsiz ve kirli havayı seven bir bitki daha. Yalnız uyarmalıyım dikeceğiniz yeri iyi seçin. Boyu kadar en yapar ve dibinde de pek bir şey yetiştirilemez.

Murat Pilevneli.

En yakın iki arkadaşım Londra’da yaşıyor. Gördükleri her muazzam çiçekli ağaçta sinir etmek için beni arıyorlar. İklimleri bizden ileride, benim favori süs kirazlarım, süs elmalarım orada bir ay önce açmış.

İstanbul’da son zamanlarda belediye otobanlara süs kirazı dikti de gidip gelirken senenin üç haftası doyasıya renk seyrediyorum. Ailem meyve ağacı sevmiyorum diye bana kızıyordu. Çünkü hep süs ağacı alıyorum. Şehir içinde meyve yetiştirmek, korumak çok zor. Fenerbahçe’deki bahçemde dedemin zamanında diktiği dev süs kirazı sokaktan geçen herkesin ilgisini çekiyor. İlkbaharın bu zamanında yeni sürgün bordo yeşil yaprakları katmerli pembe çiçeklerle buket buket dolanıyor. Sonra gelin süsü gibi dökülüp yerleri pembe halıyla kaplıyor.

Yurtdışında bu çiçekli dallar bitki aranjmanları için satılıyor. Ama buradaki az bitkiyle böyle kesmek imkansız gibi. Süs kirazı (Prunus serrulata kanzan) Japon bölgelerinde bolca kullanılan, o bölgenin doğal bitkisi. Dimdik füze gibi, aşağı şelale gibi sarkan ya da yayılarak piramit gbi büyüyebilen 3 tür gelişim yapısına sahip.

7 metrelik P.s.kanzan süs kirazlarının sadece biri. Beyaz ve katmerli P. Avium, P. Padus, önce pembe sonra beyaza dönüşen P. Shimidsu türleri ilkbahar çiçek bahçelerinde bolca kullanılıyor.

Ağacın çiçeği kısa dönemde de olsa çok özel. Claude Monet, Van Gogh, Pissarro izlenimci akım tablolarında bu tip ağaçları bolca kullanmış. Özellikle Monet’nin aşağı sarkan dallarda beyaz çiçekler açmışken, dibinde bir bankta oturan kadınlar resmi çok meşhurdur.

Her türlü, özellikle su tutmayan kireçli topraklarda, yarı gölgeden tam güneşe her bahçede gelişebilir. Rüzgardan korunaklı ortam çiçeklerin gölgesine iyi gelebilir. Grup halinde beyaz bir duvar önünde, daimi yeşil çamlarla beraber dikilebilir. Bitkinin bordo, kırmızı boğumlu gövdesi kadar sonbaharda yaprakların altın sarı rengi de önemlidir. Budanması çiçekler bittikten hemen sonra yapılır. Diğer zamanlardaki budamalar gri yaprak hastalığına sebep olabilir. 3 – 4 santim olan katmerli çiçekleri kokusuzdur. Bazen çiçeklerden sonra fazla görülmeseler de minyatür kirazlar oluşabilir.

İlkbaharda her türlü kiraz ya da mahlep ağacına aşı yaparak üretilebilir. Tohumundan üretmek çok zor ve yavaştır. Ufak fidanları eskiden devlet fidanlıklarında bolca bulunuyordu. Şimdi dev gibi gelişmiş ithal olanları bile her yerde var. Fiyatları 5 milyonla 300 milyon lira arası. Bu ağaçtan çekinmeyin, hızlı gelişip çok küçükken bile çiçek açabiliyor. Manolya gibi zahmetli değil. Şehir içindeki bakımsız apartman bahçelerine tavsiye ederim. Pembe günler dilerim.

Murat Pilevneli.